Vấn đề là việc quản lý dữ liệu này và khai thác nó một cách hiệu quả, để vừa bảo vệ hành khách, vừa nâng cao an toàn giao thông, thì sẽ tạo được niềm tin cho doanh nghiệp, tài xế, đặc biệt là hành khách.
Nhìn từ việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình và camera trên xe khách thời gian qua cho thấy, nhiều vi phạm về TTATGT của tài xế đã được ghi nhận và xử lý kịp thời, qua đó góp phần cải thiện ATGT. Bởi vậy, chủ trương mở rộng đối tượng phải lắp thiết bị giám sát hành trình và thiết bị ghi nhận hình ảnh người lái xe là cần thiết. Bởi xe kinh doanh vận tải dưới 8 chỗ chiếm tỷ lệ đáng kể trong lưu thông đô thị.
Việc trang bị thiết bị giám sát không chỉ giúp cơ quan chức năng nắm bắt chính xác dữ liệu vận hành của từng xe, mà còn tạo công cụ để doanh nghiệp quản lý đội xe hiệu quả hơn, nâng cao ý thức của tài xế trong quá trình tham gia giao thông. Bởi vậy, thiết bị giám sát hành trình và camera ghi hình trong cabin – nếu được triển khai đồng bộ – sẽ góp phần làm minh bạch hoạt động vận tải, giúp xử lý vi phạm kịp thời và bảo vệ quyền lợi của cả hành khách và tài xế.
Tuy nhiên, vấn đề quan trọng là sử dụng dữ liệu này như thế nào. Nhiều hệ thống giám sát hiện nay mới dừng lại ở việc “thu thập” mà chưa thực sự phân tích và ứng dụng dữ liệu. Thiết bị hoạt động tốn chi phí lắp đặt, duy trì đường truyền, lưu trữ, nhưng nếu dữ liệu không được khai thác một cách hiệu quả, sẽ dẫn đến lãng phí lớn. Không ít doanh nghiệp vận tải phản ánh rằng họ phải chi hàng chục triệu đồng để tuân thủ quy định, nhưng dữ liệu từ thiết bị gần như “nằm im” trong kho, ít được cơ quan chức năng hoặc chính bản thân doanh nghiệp sử dụng để cải thiện hoạt động quản lý.
Bởi vậy, cùng với yêu cầu lắp đặt thiết bị giám sát hành trình và camera, cơ quan quản lý cần có biện pháp khai thác dữ liệu một cách hiệu quả. Đó sẽ là minh chứng thuyết phục nhất cho doanh nghiệp, cho tài xế, đặc biệt là hành khách về hiệu quả của đề xuất này.
Bên cạnh hiệu quả sử dụng, một yêu cầu không thể bỏ qua là đảm bảo an toàn dữ liệu và quyền riêng tư của người lái xe, hành khách. Thiết bị giám sát hành trình và camera chĩa thẳng vào cabin có thể ghi lại hình ảnh, âm thanh- những thông tin nhạy cảm liên quan trực tiếp đến cá nhân. Nếu không có quy định chặt chẽ về quyền truy cập, lưu trữ, mã hóa và chia sẻ dữ liệu, nguy cơ rò rỉ, lạm dụng thông tin là điều khó tránh khỏi.
Do đó, song song với việc mở rộng yêu cầu lắp đặt thiết bị, cơ quan quản lý cần ban hành bộ quy chuẩn kỹ thuật và quy trình khai thác dữ liệu rõ ràng, đảm bảo hai mục tiêu: hiệu quả quản lý và an toàn thông tin. Cơ quan quản lý phải là đầu mối kiểm soát dữ liệu, quy định cụ thể về thời gian lưu trữ, hình thức truy xuất, phạm vi sử dụng. Mọi tổ chức, cá nhân có quyền truy cập dữ liệu đều phải chịu trách nhiệm pháp lý rõ ràng trong trường hợp để xảy ra rò rỉ hay sử dụng sai mục đích.
Cùng với đó, cần khuyến khích các doanh nghiệp vận tải ứng dụng công nghệ phân tích dữ liệu lớn (big data), trí tuệ nhân tạo (AI) để khai thác thông tin giám sát một cách chủ động – từ việc nhận diện hành vi lái xe nguy hiểm, cảnh báo sớm vi phạm, cho đến tối ưu hóa lịch trình hoạt động. Khi dữ liệu trở thành công cụ quản lý thông minh, thiết bị giám sát sẽ không còn là “gánh nặng chi phí”, mà là khoản đầu tư mang lại lợi ích lâu dài cho cả doanh nghiệp và xã hội.
Về lâu dài, việc kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp, và hệ thống giám sát giao thông cần được quy hoạch và chuẩn hóa. Khi đó, dữ liệu không chỉ phục vụ mục tiêu quản lý hành chính, mà còn có thể giúp dự báo ùn tắc, phát hiện điểm đen tai nạn, tối ưu hóa hạ tầng và hỗ trợ hoạch định chính sách giao thông bền vững.
Tóm lại, lắp đặt thiết bị giám sát hành trình và ghi nhận hình ảnh người lái xe trên xe kinh doanh vận tải dưới 8 chỗ là bước đi đúng hướng, phù hợp xu thế quản lý hiện đại. Nhưng để chủ trương này thực sự phát huy hiệu quả, cần chuyển từ tư duy “quản lý bằng thiết bị” sang “quản lý bằng dữ liệu”. Dữ liệu chỉ có giá trị khi được khai thác khoa học, phục vụ thiết thực cho an toàn giao thông và quyền lợi của người dân.
Một hệ thống giám sát thông minh, minh bạch và bảo mật sẽ không chỉ giúp quản lý tốt hơn, mà còn góp phần xây dựng một môi trường giao thông văn minh, an toàn và đáng tin cậy hơn cho tất cả các bên./.
