Không chỉ mang đến trải nghiệm tiện lợi ngang với việc đổ xăng, sạc siêu tốc còn mở ra khả năng phổ biến xe điện rộng rãi hơn, từ đô thị lớn đến các tuyến đường dài.
Hạ tầng trạm sạc dày đặc – lợi thế lớn của xe điện Trung Quốc
Trên những con phố tấp nập ở Bắc Kinh (Trung Quốc) xe điện giờ đây là hình ảnh hết sức quen thuộc. Chỉ cần vài bước chân, người dân đã có thể tìm thấy một trạm sạc, từ công viên, siêu thị, khách sạn cho đến văn phòng làm việc. Hạ tầng trạm sạc dày đặc này phản ánh chiến lược dài hơi của Trung Quốc trong việc thúc đẩy phương tiện xanh.
Chính phủ vừa là “trụ cột dẫn dắt” đầu tư, vừa tạo cơ chế khuyến khích doanh nghiệp tham gia, giúp mạng lưới sạc phủ kín các đô thị lớn. Với gần 12 triệu điểm sạc công và tư trên toàn quốc, trong đó riêng Bắc Kinh có tới hơn 140.000 trạm, người dùng xe điện có thể dễ dàng “nạp năng lượng” ở bất cứ đâu.
Phóng viên kênh CNBC, Mỹ trực tiếp trải nghiệm di chuyển bằng xe điện tại Bắc Kinh chia sẻ, sự tiện lợi của hệ thống trạm sạc ở Trung Quốc vượt xa tưởng tượng: “Quanh văn phòng, trong bán kính khoảng 1,6 km, tôi có thể lựa chọn tới gần 650 trạm sạc. Tất cả đều có thể kiểm tra dễ dàng trên bản đồ trực tuyến. Không chỉ sạc gần chỗ làm, tôi còn có thể cắm sạc ở công viên, khách sạn, lúc ăn sáng, hay đi siêu thị”
Sự tiện lợi của hệ thống trạm sạc đang dần thay đổi thói quen di chuyển của nhiều người dân ở Bắc Kinh. Với cô Lưu Tuyết, người vừa quyết định đổi chiếc Audi chạy xăng sang xe điện, việc tìm nơi ‘nạp pin’ cho xe đã trở thành một phần trong nhịp sống thường ngày: “Trạm sạc rất tiện lợi. Tôi chỉ cần tranh thủ cắm sạc trong lúc đi mua sắm là đủ”
Cùng với mở rộng hạ tầng, các hãng xe điện cũng không ngừng đẩy mạnh cuộc đua công nghệ nhằm rút ngắn tối đa thời gian chờ của người dùng.
Mới đây, tập đoàn BYD, nhà sản xuất xe điện hàng đầu Trung Quốc, gây chấn động thị trường toàn cầu khi công bố bước tiến mới, được cho là có thể thay đổi cục diện ngành. Đó là hệ thống sạc siêu tốc giúp nạp đủ năng lượng cho quãng đường tới 400 km chỉ trong vòng 5 phút. Tốc độ này được đánh giá gần ngang với thao tác đổ xăng cho xe truyền thống, mở ra hy vọng giải tỏa rào cản lớn nhất khiến nhiều khách hàng vẫn còn do dự với xe điện.
Ông Lei Xing, Tổng biên tập tạp chí chuyên ngành ô tô China Automotive Review chia sẻ: “Các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc đang bỏ xa phần còn lại của thế giới. Ngay cả trước khi công bố công nghệ mới, họ đã thắng thế, nay lại càng khiến đối thủ thêm “xót xa”.”
Tham vọng thay đổi cục diện
Trên lý thuyết, công nghệ mới của BYD vượt xa chuẩn sạc nhanh 400–600 kW vốn đang được coi là hiện đại nhất. Tại Mỹ, sạc nhanh hiện phổ biến ở mức 350 kW, chỉ bằng một phần ba mức 1.000 kW mà BYD công bố.
Nguyên nhân là quá trình sạc không diễn ra ở tốc độ tối đa liên tục. Pin sẽ sạc chậm ở giai đoạn đầu (0–20%), nhanh nhất trong khoảng 20–80%, rồi lại chậm dần về cuối để tránh hỏng cấu trúc pin, thậm chí cháy nổ. Muốn duy trì tốc độ cực cao, cần hệ thống làm mát và hóa chất pin đắt đỏ, điều này sẽ đội chi phí sản xuất.
Ông Charles Leste, chuyên gia phân tích dữ liệu tại Rho Motion, một công ty nghiên cứu về thị trường xe điện, pin và hạ tầng phục vụ chuyển đổi năng lượng cho biết: “Về triển khai hạ tầng sạc, cần đầu tư nguồn vốn lớn và xây dựng hệ thống đồng bộ, thậm chí từ trước khi những mẫu xe mới được đưa ra thị trường. BYD cho biết sẽ xây dựng bốn trạm sạc siêu công suất 4.000 kW tại Trung Quốc, nhằm phục vụ trực tiếp cho các dòng xe của hãng.”
Một số chuyên gia nhận định, dù có nhiều tiềm năng tạo bước ngoặt cho ngành xe điện, mô hình kinh doanh của sạc siêu tốc chưa chắc đã bền vững. Khả năng nạp điện nhanh ngang với đổ xăng chắc chắn sẽ giúp xóa bỏ rào cản tâm lý của nhiều khách hàng, song chi phí ban đầu khó tránh khỏi ở mức cao. Trong giai đoạn đầu, công nghệ này có thể chỉ phù hợp với dịch vụ cao cấp dành cho nhóm khách hàng giàu có, di chuyển nhiều và coi trọng thời gian.
Với phần đông người dùng, nhu cầu sạc điện vẫn phụ thuộc vào hoàn cảnh: khi có thời gian, họ sẵn sàng chọn sạc chậm để tiết kiệm chi phí; còn trong những chuyến đi dài cần gấp rút, sạc siêu tốc mới thực sự phát huy giá trị. Nói cách khác, sạc siêu tốc có thể là bước tiến quan trọng, nhưng trước mắt chỉ nên được xem như một lựa chọn bổ sung trong hệ sinh thái dịch vụ xe điện, thay vì trở thành nhu cầu thường trực của tất cả mọi người.
Tại Việt Nam, hạ tầng trạm sạc vẫn trong giai đoạn hình thành, chủ yếu tập trung ở các đô thị lớn và dọc một số tuyến cao tốc. Mặc dù một vài doanh nghiệp đã đầu tư hệ thống sạc nhanh, song công nghệ sạc siêu tốc vẫn còn là câu chuyện tương lai. Thực tế, thói quen sử dụng xe của người Việt, đặc biệt với quãng đường ngắn trong nội đô, có thể chưa đặt nặng nhu cầu sạc siêu tốc.
Tuy nhiên, khi mạng lưới trạm sạc được mở rộng và thị trường xe điện phát triển mạnh hơn, việc nghiên cứu ứng dụng công nghệ này sẽ là bước đi cần thiết, giúp Việt Nam không bị tụt lại trong cuộc đua điện hóa giao thông toàn cầu.