Một buổi chiều, khi đang lúi húi quét sân, bà Lụa bỗng ngã quỵ. Đưa vào viện, bác sĩ kết luận: đột quỵ nặng, phải nằm liệt một thời gian dài.
Từ ngày ấy, bà phải ăn uống, vệ sinh tại chỗ. Cơ thể bà gầy mòn, mùi hôi bám riết. Người ta bảo: “Nghĩa tử là nghĩa tận”, nhưng khi bà còn sống, cảnh hầu hạ mới phơi bày lòng dạ từng người con.
2. Những đứa con “sợ bẩn”
Ngày đầu, Dũng và Hòa còn lui tới thăm nom. Nhưng chỉ vài lần, cả hai đã lảng tránh. Họ viện cớ bận công việc, bận con cái. Khi y tá nhờ phụ cõng mẹ ra ngoài hong nắng, Dũng nhăn mặt:
– Trời ơi, người toàn mùi thế kia, ai mà chịu nổi… thuê hộ lý làm đi.
Hòa cũng phụ họa:
– Đúng rồi, mẹ bị thế này lâu dài, tốt nhất cứ để bệnh viện lo, bọn con không kham nổi đâu.
Những lời ấy khiến Mai như bị xát muối. Cô thương mẹ, lại uất hận trước thái độ của hai anh trai.
Trái lại, Nam – chồng của Mai – lại xắn tay lao vào. Mỗi lần y tá bận, chính anh cõng mẹ vợ ra ban công, lau rửa, đổ bô, thay quần áo. Dáng người đàn ông gầy gò nhưng kiên nhẫn, tỉ mỉ. Anh không hề than phiền, chỉ nói khẽ:
– Con làm vì thương mẹ. Mẹ đã cực cả đời, giờ con chăm chút chút cũng là lẽ thường.
Bà Lụa đôi mắt mờ đục, nhiều lần rưng rưng nhìn con rể. Bà biết, tình thương thật sự không phải từ máu mủ, mà từ tấm lòng.
Sau gần hai tháng điều trị, bệnh tình bà Lụa ổn định, bác sĩ cho xuất viện. Ngày chuẩn bị về nhà, bà gọi cả gia đình lại. Đôi tay run run, bà rút từ trong chăn ra một phong bì đã niêm phong kỹ lưỡng.
– Mẹ muốn gửi cho Nam, con rể của mẹ. Nhưng cả nhà cùng chứng kiến. Mẹ không còn sức nói nhiều nữa.
Bà đặt phong bì vào tay Nam. Tất cả đều ngỡ ngàng. Dũng và Hòa liếc nhau, trong mắt thoáng tia nghi ngờ lẫn ghen tức.
Về đến nhà, khi mọi người tụ tập đông đủ, Mai đề nghị mở phong bì. Nam cẩn thận bóc lớp keo. Bên trong không phải tiền hay giấy tờ nhà như hai người anh đoán, mà là… một tập di chúc và sổ tiết kiệm trị giá hơn 2 tỷ đồng – số tiền bà tích cóp cả đời, bán ruộng vườn, dành dụm từ ngày còn trẻ.
Trong di chúc, bà viết rõ:
“Toàn bộ số tiền này, mẹ để lại cho vợ chồng con gái út – Mai và Nam. Hai anh con trai, Dũng và Hòa, đã trưởng thành, có công việc và tài sản riêng, nhưng chưa bao giờ thật sự chăm sóc mẹ. Trong lúc mẹ nằm liệt, chỉ có Nam là người không ngại bẩn, không ngại khổ. Mẹ biết ơn điều đó. Tài sản này, mẹ trao cho những ai thật lòng hiếu nghĩa.”
Không khí nặng trĩu. Dũng đập bàn:
– Mẹ thiên vị quá! Dù sao chúng con cũng là con ruột. Sao lại trao hết cho thằng rể?
Hòa cũng gằn giọng:
– Con rể chỉ là người ngoài. Mẹ nghĩ vậy có công bằng không?
Mai bật khóc:
– Công bằng à? Khi mẹ cần nhất, các anh ở đâu? Ai là người lau rửa, cõng mẹ ra nắng? Nếu không có chồng em, mẹ đã phải chịu cảnh nằm bẩn thỉu rồi!
Nam im lặng, cúi đầu. Anh chưa từng nghĩ nhận được gì, chỉ coi việc chăm sóc mẹ vợ là bổn phận.
Từ hôm ấy, hai người con trai cúi mặt trước xóm giềng. Ai cũng xì xào:
– Bà Lụa sáng suốt lắm, để của cho vợ chồng con gái mới đúng. Hai thằng con trai thì chỉ biết sợ bẩn, sợ khổ.
Dũng và Hòa sống trong ánh nhìn khinh bỉ, dần dần tự trách nhưng muộn màng.
Nam và Mai dùng số tiền ấy không phải để hưởng thụ, mà để sửa lại ngôi nhà cũ, dành một phần lập quỹ từ thiện mang tên mẹ. Họ muốn để tình thương của bà tiếp tục lan tỏa.
Bà Lụa những ngày cuối đời, nụ cười hiền từ trở lại. Bà biết mình đã trao tài sản đúng người. Không phải vì máu mủ, mà vì tấm lòng.
Thông điệp
Câu chuyện khiến cả làng chết lặng, bởi ai cũng hiểu: hiếu nghĩa không nằm ở danh phận ruột thịt, mà ở trái tim biết yêu thương và sẻ chia.
Đôi khi, con người chỉ nhận ra giá trị của một tấm lòng khi đã đánh mất cơ hội thể hiện nó. Bà Lụa không mang theo của cải xuống mồ, nhưng mang theo sự thanh thản – vì đã kịp dùng phút cuối đời để phân định đúng – sai, trao lại bài học lớn nhất cho những người ở lại.
Hiếu không phải là những lời nói hoa mỹ trên bàn thờ ngày giỗ, mà là từng giọt nước lau mặt, từng bữa cơm bón mẹ khi bà không tự ăn nổi.
Hiếu không đến từ huyết thống, mà từ cách ta đặt trái tim mình vào nỗi đau của người khác.
Đời người hữu hạn, nhưng lòng nhân – nếu gieo đúng chỗ – sẽ hóa thành phước lành nối dài qua bao thế hệ.
Và có lẽ, món “di sản” lớn nhất bà Lụa để lại… không phải là hai tỷ đồng, mà là bài học về sự hiếu nghĩa và nhân tâm – thứ mà vàng bạc nào cũng trở nên nhỏ bé trước nó.