Bộ Công Thương vừa gửi hồ sơ đề nghị Bộ Tư pháp thẩm định Dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định về chính sách hỗ trợ hộ gia đình lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ và hệ thống lưu trữ điện.
Chính sách này dự kiến áp dụng từ khi Quyết định có hiệu lực đến hết năm 2030, hướng tới mục tiêu tạo điều kiện để người dân tham gia đầu tư, sử dụng năng lượng sạch tại quy mô hộ gia đình.
Theo dự thảo, các hộ dân sinh sống tại nhà ở riêng lẻ sẽ là nhóm đối tượng trọng tâm được hưởng chính sách hỗ trợ. Họ sẽ nhận được cả hỗ trợ tài chính và kỹ thuật. Trong đó, hỗ trợ tài chính bao gồm các khoản chi phí lắp đặt hệ thống, chi phí đầu tư công tơ điện hai chiều và hỗ trợ vay vốn từ ngân hàng. Song song đó, hỗ trợ kỹ thuật tập trung vào việc hướng dẫn thiết kế, thi công, vận hành và bảo dưỡng nhằm bảo đảm an toàn, hiệu quả và tuân thủ tiêu chuẩn năng lượng tái tạo.
Về mức hỗ trợ, Bộ Công Thương đề xuất mỗi hộ dân lắp đặt điện mặt trời mái nhà sẽ được nhận tối thiểu 1 triệu đồng và tối đa 1,5 triệu đồng (chưa bao gồm hệ thống lưu trữ điện).
Nếu hộ dân lắp đặt đồng bộ hệ thống lưu trữ điện, mức hỗ trợ được tăng thêm từ 1 đến 1,5 triệu đồng, nâng tổng mức hỗ trợ tối đa lên 3 triệu đồng/hộ. Đây là nguồn khuyến khích ban đầu, giúp người dân giảm chi phí đầu tư ban đầu khi lắp đặt hệ thống điện mặt trời.
Theo Quy hoạch điện VIII, Việt Nam hiện có khoảng 28 triệu hộ gia đình, trong đó mục tiêu đến năm 2030 là có 50% số hộ (tương đương 14 triệu hộ) lắp đặt điện mặt trời mái nhà phục vụ tự sản, tự tiêu.
Nếu chính sách hỗ trợ được triển khai đồng bộ, tổng kinh phí hỗ trợ trực tiếp có thể đạt khoảng 42.000 tỷ đồng trong giai đoạn 2026 – 2030, trung bình 250 tỷ đồng mỗi tỉnh mỗi năm. Tuy nhiên, Bộ Công Thương nhấn mạnh rằng mức 3 triệu đồng/hộ chỉ là mức trần hỗ trợ, còn mức thực tế sẽ phụ thuộc vào khả năng ngân sách của từng địa phương và nhu cầu lắp đặt của người dân.
Bên cạnh hỗ trợ tài chính, Bộ Công Thương cũng đề xuất cơ chế cho vay vốn ưu đãi nhằm giúp người dân có thêm điều kiện đầu tư hệ thống điện mặt trời mái nhà. Ban đầu, phương án hỗ trợ lãi suất thông qua ngân hàng thương mại được xem xét, song qua quá trình lấy ý kiến của Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và Ngân hàng Chính sách Xã hội (NHCSXH), Bộ Công Thương đã điều chỉnh theo hướng vay trực tiếp tại Ngân hàng Chính sách Xã hội.
Theo đề xuất, NHCSXH sẽ là đơn vị triển khai cho vay với lãi suất 8,4%/năm; trường hợp nợ quá hạn, lãi suất áp dụng sẽ bằng 130% lãi suất cho vay. Hình thức vay này được đánh giá là phù hợp hơn so với hỗ trợ lãi suất qua ngân hàng thương mại, bởi tính khả thi cao và khả năng tiếp cận rộng rãi đối với người dân, đặc biệt là ở khu vực nông thôn.
Bộ Công Thương cho rằng, chính sách hỗ trợ hộ dân lắp đặt điện mặt trời mái nhà không chỉ mang lại lợi ích trực tiếp về kinh tế mà còn góp phần quan trọng trong việc xây dựng hệ thống năng lượng xanh, tự chủ và bền vững. Khi người dân tham gia sản xuất và tiêu thụ điện năng lượng mặt trời, nguồn điện quốc gia sẽ giảm bớt áp lực vào giờ cao điểm, đồng thời góp phần giảm phát thải khí nhà kính, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng trong cộng đồng.
Chính sách này cũng được kỳ vọng sẽ thúc đẩy hình thành thị trường năng lượng tái tạo quy mô hộ gia đình, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực thiết bị điện mặt trời, kỹ thuật lắp đặt và tư vấn năng lượng phát triển mạnh mẽ hơn.
Việc kết hợp hỗ trợ tài chính, vốn tín dụng ưu đãi và hỗ trợ kỹ thuật được xem là hướng đi đúng đắn, góp phần hiện thực hóa mục tiêu 50% hộ dân sử dụng điện mặt trời mái nhà vào năm 2030.