Khi mỗi lỗi vi phạm đều gắn với nguy cơ mất điểm và mất quyền cầm lái, người tham gia giao thông buộc phải cẩn trọng hơn, góp phần kéo giảm tai nạn và đảm bảo ATGT. Biện pháp này đã tạo sức răn đe ra sao với người điều khiển phương tiện?
Từ nỗi lo bị trừ điểm, đến thói quen cẩn trọng hơn
Từ khi Nghị định 168/2024 của Chính phủ có hiệu lực hồi đầu năm nay, anh Trần Mạnh Tường, một tài xế taxi ở Cầu Giấy, Hà Nội đã nghiêm chỉnh cấp hành luật giao thông, đi lại điềm tĩnh hơn và ít xảy ra va chạm hơn. Theo anh Tường, quy định trừ điểm nhân văn hơn tước GPLX nhưng vẫn đủ sức răn đe:
"Việc trừ điểm GPLX ưu việt hơn rất nhiều, vì khi bị trừ điểm, mình vẫn có thể đi làm được. Mình có rất nhiều bạn bè bị trừ điểm, như là lỗi vượt đèn đỏ hoặc là đi sai làn. Sau khi đã bị trừ điểm rồi, chúng tôi phải đi cẩn thận hơn. Nếu bị trừ điểm thì phải một năm sau mình mới có thể hồi phục lại số điểm như cũ."
Không chỉ với tài xế kinh doanh vận tải, quy định trừ điểm bằng lái còn tác động mạnh tới ý thức của nhiều đối tượng tham gia giao thông khác. Tuy nhiên, người dân mong các lực lượng chức năng triển khai thêm nhiều biện pháp để tăng hiệu quả của hình thức xử phạt này, đặc biệt với người đi xe máy:
"Kết hợp cả phương thức trừ điểm và phạt tiền là đúng, nó giảm thiểu tình trạng không chấp hành luật giao thông."
"Khi không chấp hành mà bị trừ hết điểm, việc thi lại cũng mất rất nhiều thời gian. Cho nên, em thấy phần đa mọi người đều chấp hành tốt hơn."
"Tôi thấy đỡ hơn nhiều, không phải một chút đâu. Ngày xưa còn hay vượt đèn đỏ, lấn làn, nhưng bây giờ thì không như thế được."
"Xe máy thì em thấy một số người vẫn chưa chấp hành tốt lắm, nhiều người vẫn đi ngược chiều, vượt đèn đỏ. Em nghĩ bây giờ khi tích hợp vào VneID và xử phạt bằng camera, mọi người sẽ phải chấp hành nhiều hơn."
Theo thống kê của Cục CSGT, số vụ tai nạn giao thông trong 8 tháng đầu năm 2025 giảm 23,8% so với cùng kỳ năm trước, số người chết cũng giảm 4,9%, số người bị thương giảm 32,4%. Theo TS. Khương Kim Tạo, nguyên Phó chánh Văn phòng Ủy ban ATGT Quốc gia, việc triển khai Nghị định 168, trong đó có quy định trừ điểm GPLX, cùng với các biện pháp đảm bảo ATGT khác đã đem đến kết quả tích cực trong thời gian ngắn:
"Giải pháp trừ điểm GPLX phù hợp thông lệ các nước tiên tiến và đây là một cách quản lý người lái xe văn minh, nhân ái, chuẩn mực, có tính chất giáo dục rất cao. Trừ điểm GPLX sẽ không phân biệt là người giàu hay nghèo, đều giống nhau hết. Như vậy, thái độ chấp hành pháp luật trật tự, ATGT của những người có mức độ kinh tế khác nhau là cũng phải chấp hành như nhau."
Đồng tình với quan điểm này, Thượng tá Nguyễn Văn Quỹ, nguyên cán bộ xử lý vi phạm CSGT Hà Nội cho rằng, hệ thống camera trí tuệ nhân tạo (AI) giúp công tác xử phạt được thực hiện tự động và công khai, sẽ khuyến khích mỗi người lái xe chủ động tuân thủ pháp luật, góp phần nâng cao an toàn và giảm ùn tắc giao thông:
"Khi đã trừ hết điểm, việc phục hồi lại bằng lái mất thời gian và phải đào tạo lại. Họ phải tính toán sự an toàn cho bản thân, bởi lẽ đó là cái nghề của người ta, có những người là lái xe chuyên nghiệp. Đặc biệt, bây giờ đã có hệ thống giám sát giao thông bằng công nghệ AI, rất rõ ràng, minh bạch. Anh phải chuẩn bị việc chấp hành như thế nào để tránh những hành vi vi phạm mà bị trừ điểm trên GPLX."
Minh bạch để trừ điểm trở thành công cụ giáo dục văn hóa giao thông
Quy định trừ điểm GPLX không chỉ là biện pháp xử phạt mà còn là cách nhắc nhở người lái xe tự điều chỉnh hành vi mỗi khi tham gia giao thông. Sau thời gian đầu triển khai, cơ chế này bước đầu tạo hiệu ứng tích cực, nhưng để duy trì, phát huy hiệu quả một cách bền vững, góp phần bảo đảm ATGT thì cần lưu ý thêm những gì?
Phóng viên VOV Giao thông Quốc gia có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Văn Thanh, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam về nội dung này.
PV: Ông có đánh giá thế nào về hiệu quả của quy định trừ điểm GPLX?
Ông Nguyễn Văn Thanh: Quy định về việc trừ điểm GPLX được ban hành, xã hội hết sức quan tâm. Đặc biệt, lực lượng lái xe chuyên nghiệp kinh doanh vận tải rất quan tâm và nghiêm túc thực hiện.
Hiệu quả của nó là phòng ngừa, ngăn chặn những vi phạm. Nó cũng báo cho các lái xe biết rằng số điểm hiện nay của anh đang chạm vào vòng nguy hiểm, phải hết sức cẩn thận. Hiệu quả rất cao, luôn luôn nhắc nhở người lái xe phải thận trọng.
Hiện nay, không chỉ có CSGT trực tiếp xử lý trên đường, các camera giám sát đã bố trí rất nhiều, người dân cũng được ghi hình để báo cho lực lượng chức năng xử lý. Việc xử lý không những phạt tiền mà còn trừ điểm nữa. Rất nhiều biện pháp để luôn luôn nhắc nhở người lái xe phải tham gia giao thông đúng quy định của pháp luật.
PV: Theo ông, cần làm gì để việc trừ điểm GPLX phát huy hiệu quả hơn nữa trong thời gian tới, góp phần nâng cao ý thức người tham gia giao thông và từ đó, đảm bảo trật tự, ATGT?
Ông Nguyễn Văn Thanh: Báo đài đưa tin trừ điểm thế này, trừ điểm kia, nhưng số liệu thống kê được công bố công khai thì người dân chưa nắm được. Người dân chưa rõ ngành công an có công bố thường xuyên trên cổng thông tin của ngành công an, của Cục CSGT không để người dân giám sát. Khi hết điểm rồi, quy định là mời về học lại. Không rõ ngành công an đã triển khai tới đâu. Công khai, minh bạch là một biện pháp nhắc nhở lái xe và cũng răn đe lái xe.
Chắc chắn ngành công an cũng sẽ tổng kết hoặc sơ kết vào một thời gian, sau đó đưa ra những sáng kiến. Cần phải công khai số lượng lái xe đã vi phạm, những người đã bị trừ hết điểm, rồi tổ chức học tập ra sao. Phải công khai, minh bạch thông tin cho mọi người dân nắm được. Hình thức này mới được áp dụng chưa đến một năm, nên phải tiếp tục thực hiện, sau đó ta tổng kết để đánh giá.
PV: Xin cảm ơn ông./.
Nhiều quốc gia đã áp dụng hệ thống trừ điểm bằng lái và chứng minh hiệu quả rõ rệt trong việc giảm vi phạm, tai nạn giao thông. Với Việt Nam, khi biện pháp này được gắn cùng hệ thống camera AI thì mọi vi phạm, kể cả của xe máy, đều có thể được phát hiện, xử lý công bằng và kịp thời.
Song song đó, việc công khai số liệu xử phạt vừa tăng hiệu quả giám sát, vừa có tác dụng tuyên truyền, hình thành ý thức tuân thủ luật giao thông. Nếu thực hiện đồng bộ thì trừ điểm bằng lái sẽ tạo ra bước chuyển thực sự trong xây dựng văn hóa giao thông an toàn và văn minh.