Vi nhựa hiện nay đã len lỏi vào hầu hết mọi ngóc ngách của môi trường sống. Một nghiên cứu đăng tải trên tạp chí Environmental Research (Hoa Kỳ) chỉ ra rằng, có tới 90% mẫu protein từ cả động vật và thực vật đều phát hiện vi nhựa với kích thước dao động từ 5mm đến 1 micromet. Điều này đồng nghĩa, ngay cả những người ăn chay hoặc kiêng hải sản cũng khó tránh khỏi việc đưa vi nhựa vào cơ thể mỗi ngày.
Đáng chú ý, trong số những loại thực phẩm quen thuộc và giàu dinh dưỡng, các nhà khoa học đã xác định được 2 loại củ quả chứa hàm lượng vi nhựa nhiều nhất: một loại là trái cây, loại còn lại là củ được người Việt tiêu thụ hằng ngày.
1. Quả táo
Người ta vẫn nói “mỗi ngày một quả táo sẽ giúp bạn tránh xa bác sĩ”, nhưng đáng tiếc là loại quả này lại không thể ngăn vi nhựa thâm nhập vào cơ thể. Nghiên cứu năm 2021 đăng trên Environmental Research cho thấy, thực vật có thể hấp thụ vi nhựa từ đất qua rễ rồi vận chuyển đến thân, lá và quả.
Kết quả cho thấy, táo chính là loại trái cây nhiễm vi nhựa nhiều nhất. Trung bình, mỗi gam táo chứa tới hơn 195.500 mảnh vi nhựa. Con số này cao hơn cả quả lê – loại cũng nằm trong nhóm ô nhiễm cao – với khoảng 189.500 hạt/gam.
2. Cà rốt
Nếu táo đứng đầu nhóm trái cây nhiễm vi nhựa, thì cà rốt lại dẫn đầu ở nhóm củ. Do phát triển trực tiếp từ rễ ăn được, cà rốt dễ hấp thụ lượng lớn hạt nhựa từ đất và nước.
Trong nghiên cứu hợp tác giữa Trung Quốc và Hà Lan, các nhà khoa học chứng minh rằng thực vật có thể “uống” hạt vi nhựa từ môi trường thông qua rễ. Nhóm củ rễ như củ cải, củ cải đường và đặc biệt là cà rốt bị ảnh hưởng nặng nhất. Không chỉ vậy, vi nhựa còn được tìm thấy ở rau diếp, lúa mì và có thể di chuyển lên thân, lá – những phần chúng ta thường ăn.
Số liệu cho thấy, trong các loại rau củ được khảo sát, cà rốt chứa hơn 101.950 hạt vi nhựa/gam – con số cao nhất. Trong khi đó, rau diếp tuy hấp thụ các hạt vi nhựa lớn hơn nhưng lại ít bị ô nhiễm hơn, chỉ khoảng 50.550 hạt/gam.
Việc nhiễm vi nhựa có thể xảy ra trong suốt quá trình trồng trọt, bảo quản và phân phối. Khi đi vào cơ thể, những hạt siêu nhỏ này có khả năng thâm nhập máu, tích tụ tại nội tạng và gây ra nhiều hệ lụy: từ stress oxy hóa, viêm nhiễm tế bào, rối loạn hệ vi sinh đường ruột đến nguy cơ rối loạn nội tiết. Đặc biệt, vi nhựa còn có thể mang theo kim loại nặng hoặc giải phóng các phụ gia độc hại như BPA, phthalates, tiềm ẩn nguy cơ đối với sức khỏe lâu dài.
